ศิลปะและโมงยามอันเร่งด่วน

แล้วพฤติกรรมใหม่ก็ถือกำเนิดขึ้นในโมงยามเร่งด่วน

ปกติแล้วการเปลี่ยนพฤติกรรมของมนุษย์จะใช้ระยะเวลานานพอสมควร ทั้งจากปัจจัยทางสังคม เงื่อนไขทางกายภาพ สิ่งแวดล้อม หรืออื่นๆ มีเพียงตัวเร้าชนิดรุนแรงเท่านั้นที่จะส่งผลสะเทือนต่อการปรับพฤติกรรมภายในเวลาสองเดือนได้

หลายธุรกิจต้องตายลง ผู้ประกอบการขาดทุน ทุกวงการต้องปฏิวัติตัวเอง ไม่เว้นแม้แต่วงการศิลปะ สิ่งซึ่งถูกมองว่ามีความเป็นปัจเจกสูง ก็ยังต้องปรับรูปแบบโดยการนำความเป็นออนไลน์มาใช้งานให้เหมาะสม ตรงกับพฤติกรรมของกลุ่มเป้าหมาย หรือสร้างแนวทางใหม่ๆ เพื่อหาหนทางรอด เกิดการรวมตัว (ทางออนไลน์) เพื่อพูดคุย ถกเถียง ปรึกษาหาไอเดีย เพราะอย่าลืมว่าอย่างไรเสีย ศิลปะก็ต้องใช้เงินเป็นตัวขับเคลื่อนให้ทุกอย่างดำเนินไปข้างหน้าเช่นเดียวกับธุรกิจอื่น นี่เป็นโจทย์ที่หลายคนและหน่วยงานในวงการศิลปะได้หันกลับมาทบทวนใหม่ถึงบทบาทของตนเอง

ก่อนหน้าจะเกิดเหตุการณ์โรคร้ายระบาด หอศิลป์และพิพิธภัณฑ์หลายแห่งทั่วโลกมีรายได้จากค่าเข้าชม ขายของที่ระลึก หรือเงินสนับสนุนในรูปแบบต่างๆ ส่วนงานอาร์ทแฟร์หรือแกลเลอรีก็สร้างรายได้จากการขายงานศิลปะ หรือส่วนแบ่งทางการตลาด มีนักสะสมงานศิลปะกระเป๋าหนักมากมายที่พร้อมจะกว้านซื้อผลงานราคาแพง ทั้งเพื่อความพึงใจส่วนตนหรือเพื่อการลงทุน ไม่ต่างจากการเก็งกำไรหุ้น อสังหาริมทรัพย์ หรืออื่นๆ นี่ยังไม่ต้องพูดถึงศิลปินเองก็ต้องหารายได้จากการจำหน่ายผลงาน ค่าลิขสิทธิ์ หรือกิจกรรมต่างๆ ดีลเลอร์งานศิลปะ และผู้ที่เกี่ยวข้องในวิชาชีพ

เกิดการปรับตัว

จะเห็นได้ว่าหอศิลป์และพิพิธภัณฑ์หลายแห่งทั่วโลกได้หันมาทำ VR Tour หรือนิทรรศการเสมือนจริง ทุกอย่างเป็นสามมิติในแบบที่ผู้ชมสามารถทะลุทะลวงไปได้ทุกที่ไม่ว่าจะอยู่ส่วนไหนในโลกใบนี้ พวกเขาสามารถรับชมสุนทรียะผ่านสื่อออนไลน์ ทั้งงานจากศิลปินดังระดับโลก ไปจนถึงของศิลปินหน้าใหม่ งานยุคเรอเนซองไปจนถึงงานวิดีโออาร์ทที่ดูไม่รู้เรื่อง แต่ก็ใช่ว่าสื่อเสมือนจริงนี้จะเป็นสิ่งที่ใครก็ทำได้ เพราะต้องแลกมาด้วยค่าใช้จ่ายที่สูง (ทั้งเรื่องของอุปกรณ์หรือเทคนิคการจัดทำโดยผู้เชี่ยวชาญ) นอกจากนี้ สิ่งที่สำคัญของการชมงานศิลปะคือการสัมผัสด้วยประสบการณ์จริง การได้เดินชมในระยะสายตาประชิด มองเห็นพื้นผิวสัมผัสของผลงาน สีที่ศิลปินปาดป้ายบนผ้าใบ การสะท้อนของแสงเงาและความมันวาวหรือเรียบด้าน บรรยากาศอันเคร่งขรึมหรือผ่อนคลาย ความเงียบสงบที่ก่อให้เกิดแรงเร้าแห่งความรู้สึก การที่เห็นผู้ชมคนอื่นซาบซึ้งหรือสนุกสนานกับการชมงาน และอื่นๆ

ในความโล่งกว้างและการจัดวางพื้นที่อันมีสุนทรียะนี้ เป็นสิ่งที่ ‘ความเป็นออนไลน์’ ไม่สามารถลอกเลียนแบบได้ แม้จะใช้แว่นตาสามมิติเพื่อให้ผู้ชมรับรู้ถึงความเสมือนจริงเพิ่มไปอีกขั้นก็ตาม

งานอาร์ทแฟร์ งานประมูลศิลปะ หรือแกลเลอรี่เชิงพาณิชย์ ได้หันมาขยายการตลาดผ่านช่องทางออนไลน์ เกิดการสร้างพฤติกรรมใหม่ในกลุ่มผู้ชมงาน คือการสร้างแพลตฟอร์มสำหรับชมงาน หรือขายผลงานศิลปะออนไลน์ งานอาร์ทแฟร์ที่เคยแต่เพียงเปิดให้เข้าชมโดยการซื้อบัตรเท่านั้นก็ได้ปรับรูปแบบมาเป็นการขายออนไลน์ แสดงราคา ภาพ และข้อมูลที่จำเป็น นี่เป็นสิ่งที่หลายคนไม่เคยคิดมาก่อน แต่ถ้าพวกเขาไม่ปรับตัว น่ากลัวว่าการอยู่รอดก็คงจะเป็นเรื่องยากเช่นกัน

นอกจากนี้ เชื่อว่าหลายคนต้องสังเกตเห็นว่ามีการใช้แอพพลิเคชั่นที่เอื้อต่อการประชุมออนไลน์ แต่เดิมมันไม่ได้ถูกใช้แพร่หลายขนาดนี้ จนเมื่อเกิดเหตุการณ์ Covid-19 จึงถูกนำมาใช้อย่างมากมาย และยังพลิกแพลงไปสู่การถ่ายทอดสดการประชุมเสมือนเป็นทอล์คโชว์เล็กๆ ข้อดีของมันทำให้เกิดประโยชน์ต่อผู้ชมทั่วไปด้วย วงการศิลปะก็เช่นกัน มีหลายหน่วยงานที่ประชุมออนไลน์ข้ามองค์กร โดยนำผู้เชี่ยวชาญในแต่ละด้านหรือสาขาอาชีพ แต่มีความเกี่ยวเนื่องกันในด้านใดด้านหนึ่ง หัวข้อที่นำมาเป็นประเด็นในการพูดคุยทำให้เราเห็นมิติทางสังคม ตลาดศิลปะและอัตราการเติบโต เศรษฐกิจ การลงทุน หรือการพัฒนาทางวิชาชีพ เป็นต้น ผู้ชมจึงได้รับประโยชน์ไปด้วยอย่างไร้ขีดจำกัด

การรวมตัวลักษณะนี้ไม่ได้เพิ่งเกิดขึ้น มันปรากฏในสังคมของเรามาช้านานแล้ว โลกเราขับเคลื่อนได้อย่างพิสดารพันลึกอย่างทุกวันนี้ก็เพราะการพัฒนาข้ามสาย ไม่มีอะไรยืนอยู่ได้อย่างโดดเดี่ยว มีข้าวก็ต้องมีนา มีนาต้องมีน้ำ แรงงาน มนุษย์ นก สายลม แสงแดด ทุกอย่างล้วนเชื่อมต่อกัน เป็นวัฏจักรและวงจรของสิ่งมีชีวิต เพียงแต่เหตุการณ์โรคระบาดที่เกิดขึ้นได้ทำให้ทุกอย่างชัดขึ้น เหมือนใส่แว่นใหม่ เลนส์ใหม่ย่อมชัดกว่าแว่นเก่าซึ่งใช้งานมาแล้วนานโข

สภาพคล่องแห่งความเป็นโลกออนไลน์สร้างประโยชน์ได้อย่างมหาศาลเลยทีเดียว ต้องขอบคุณเทคโนโลยีที่ทำให้ทุกอย่างฟรีและง่าย จากนี้ไป สถาบันหรือหน่วยงานศิลปะหลายแห่งคงจะเริ่มปรับตัว อาจมีการรวมตัวหรือสร้างความเป็นหนึ่งเดียวกันมากขึ้น ปรับรูปแบบแพลตฟอร์มใหม่ๆ สร้างแนวทางธุรกิจเพิ่ม บ้างก็ลาจากวงการไปอย่างเงียบๆ หลายอย่างจะค่อยแสดงความจริง (ที่มีอยู่แล้ว) มากขึ้น

สิ่งที่เกิดขึ้นไม่อาจสรุปได้ว่าเป็นเรื่องดีหรือไม่ดี หากสรุปไปในทางใดทางหนึ่งแน่นอนกว่าย่อมเกิดความดราม่าในสังคม แต่พอจะกล่าวได้ว่าสิ่งนี้ได้ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของมนุษย์ ต้องเรียกว่าชนิดเร่งด่วนเลยล่ะ และอาจยังมีพฤติกรรมใหม่อื่นอีกที่แฝงตัวอยู่ในหลืบ รอวันเผยตัวออกมา

วันนั้นคงมีอะไรให้เรียนรู้อีกมากเลยทีเดียว

JWD Art Space ไม่พลาดที่จะตอบรับกระแสโลกแห่งความเสมือนจริง ขอแนะนำฟีเจอร์ใหม่ VR Tour ในนิทรรศการ ‘Die Schöne Heimat’: บ้านเกิด เมืองใด เรือนใจ เมืองงาม” โดยสมบูรณ์ หอมเทียนทอง ให้คุณเพลิดเพลินกับประสบการณ์ใหม่ในมุมมอง 360 องศา ท่องนิทรรศการเพียงปลายนิ้วคลิกจากที่ไหนก็ได้บนโลกใบนี้ แล้วคุณจะรู้สึกสนุกกับนิทรรศการศิลปะมากขึ้น ชมได้จากหน้าแรกของเว็บไซด์

ขอบคุณ aroundme360 company กับเทคโนโลยีเสมือนจริง มืออาชีพแห่งการทำบริการด้านถ่ายภาพทั้ง 2 และ3 มิติ, การทำVR Tour, Live Streaming 360 องศา, สแกนพื้นที่แบบ 3 มิติ, สร้างแผนที่ทางอากาศ และอีกหลากหลายบริการ เข้าไปดูรายละเอียดหรือสอบถามข้อมูลได้ทาง www.aroundme360.com